De rol van cliëntenraden wordt alleen maar belangrijker nu ze over een jaar of twee beschikken over een formeel instemmingsrecht. Dat zegt Marika Biacsics, Netwerkvoorzitter Clïentenraden Zorg. Ze gaat tijdens een symposium op Zorgtotaal in op het groeiende belang van cliëntenraden.
Rol van de underdog
De bevoegdheid van cliëntenraden ligt sinds 1996 wettelijk vast. Instellingen moeten cliëntenraden hebben, net zoals bedrijven ondernemingsraden moeten hebben. “De Cliëntenraad heeft een verzwaard adviesrecht”, zegt Marika Biacsics. “De bestuurder kan het advies niet zomaar naast zich neerleggen, uiteindelijk kan een cliëntenraad naar de rechter stappen als hiermee niet goed wordt omgegaan. Maar zover komt het bijna nooit omdat de leden worden geselecteerd door de bestuurder zelf. Hierdoor voelen leden zich al gauw bezwaard om fors tegen de bestuurder in te gaan. Gevoelsmatig zitten ze in de rol van de underdog. In de wet staat dat de bestuurder de Cliëntenraad moet faciliteren. De invulling van dat begrip is breed, een bestuurder zou kunnen volstaan met het schenken van koffie. Ik zeg altijd: je zit er niet voor de bestuurder, maar voor de patiënt.”
Enige onafhankelijke partij
De nieuwe wet brengt verandering in die positie. En die verandering is volgens Biacsics hard nodig. “Toen de huidige wet werd ontworpen waren er allemaal afzonderlijke, kleine instellingen, tegenwoordig maken instellingen deel uit van grote conglomeraten. De bestuurder van zo’n conglomeraat praat vaak liever met één Cliëntenraad voor alle instellingen, terwijl de raad juist zo dicht mogelijk op de patiënt moet zitten. Dat verhoudt zich slecht tot elkaar. Belangrijkste aanpassing is dat Cliëntenraden instemmingsrecht krijgen bij voorgenomen besluiten van de bestuurder.
Lobby
Niet iedereen is even blij met de veranderingen. “Binnen de zorg is al jarenlang een grote lobby aan de gang om de gevolgen van de nieuwe wet te matigen, zelfs tegen te houden. Instellingen zitten niet te wachten op een raad met instemmingsrecht, of een Raad die zelfs de Raad van Toezicht kan doen ontslaan. Een eerder wetsvoorstel is een paar jaar geleden gesneuveld. Op dit moment loopt een internetconsultatie voor de nieuwe WMCZ. Er zijn 150 reacties binnengekomen. Ik verwacht dat de Raad van State zich binnenkort over het wetsvoorstel buigt. Dan kan het nog wel twee jaar duren voor de wet van kracht wordt.”
Belang van cliënten
Hoe dan ook, voor een cliëntenraad gaat het er in eerste instantie om de cliënten. Het kennisniveau moet daarom omhoog. “En wat ook nodig is: mensen die meer dan gemiddeld verstand hebben van bouwzaken of van financiën. Het heeft uiteindelijk altijd te maken met de poppetjes. Luis in de pels van de directie of partner van de directie? Als je het als cliëntenraad niet goed doet wordt dat ervaren als plaag van de directie. Maar de belangen van de cliënten zijn het belangrijkst. Luis of partner maakt in dat verband niet uit.”
Het mini-congres van de NCZ wordt tijdens de vakbeurs Zorgtotaal gehouden op dinsdag 14 maart van 10 tot 12 uur in de Jaarbeurs in Utrecht.
(Tekst: Zorginstellingen)
